Vragen over de vaste afvalbelasting
Vragen over de variabele afvalbelastingen (prijs huisvuil, PMD...)
-
IVAREM wil de sorteerder belonen. Zijn er nog extra maatregelen voorzien om dit te versterken?
-
Hoe gebeurt de stijging van de tarieven voor huisvuil in de praktijk?
-
Hoe zal de omschakeling naar de nieuwe (kleinere) huisvuilzakken gebeuren?
Hoe komt het dat de vaste afvalbelasting nu plots kan dalen? Zijn de vaste kosten van het afvalbeheer dan gedaald?
Neen, de vaste kosten voor afvalbeheer zijn niet gedaald. De vaste kosten worden nu echter voor een deel aangerekend via het variabele tarief voor huisvuil.
De vaste kosten voor het afvalbeheer zijn de kosten die de gemeente ook moet maken als er minder of, in het uiterste geval, geen afval wordt aangeboden:
-
De gemeente is verplicht periodiek inzamelingen van de verschillende afvalstoffen te organiseren. Hierbij weten zij niet hoeveel afval er gaat aangeboden worden.
-
De gemeente moet (in functie van de grootte van de gemeente) één of meerdere recyclageparken openhouden gedurende een aantal uren per week ook al bezoekt een deel van de bevolking het recyclagepark nauwelijks of niet. Ze moet daar een aantal afvalstoffen gratis aanvaarden.
-
De gemeente is ook verplicht haar bevolking te informeren en te sensibiliseren over het duurzaam afvalbeheer.
De kosten daarvoor zijn de voorbije zes jaar -sinds de invoering van de vaste afvalbelasting- niet gedaald maar gestegen met ongeveer 10%.
De gemeenten zijn overeengekomen om de vaste kosten voor een deel aan te rekenen langs het variabel tarief voor huisvuil (prijs van de huisvuilzak, DIFTAR-container of OCT). Door die verschuiving is de vaste afvalbelasting met 10% gedaald (van 54 naar 49 EUR) in plaats van met 10% gestegen. Het deel van de vaste kosten dat niet meer wordt gefinancierd uit de vaste afvalbelasting wordt nu gefinancierd uit een stijging van 16% van de variabele belasting voor het huisvuil.
Een deel van de vaste afvalbelasting is dus verschoven naar de variabele belasting voor huisvuil zodat het principe ‘de vervuiler betaalt’ meer wordt toegepast.
Stijgt de prijs voor huisvuil in alle gemeenten evenveel?
Het bepalen van een afvalbelasting is een bevoegdheid van de gemeenteraad. Iedere gemeente kan dus haar eigen afvalbelastingen bepalen.
In Berlaar, Bonheiden, Bornem, Duffel, Mechelen, Putte, Puurs-Sint-Amands en Sint-Katelijne-Waver stijgt de prijs voor huisvuil met 25% Dit ofwel door een aanpassing van de tarieven voor DIFTAR ofwel door de komst van een nieuwe huisvuilzak (zelfde prijs maar 20 % kleiner).
Lier en Willebroek wijken af. Lier verhoogt de tarieven met 10% en Willebroek met 15 %.
Waarom stijgen de variabele tarieven voor huisvuil
Net als andere producten en diensten zijn ook de kosten voor de inzameling en verwerking van huisvuil onderhevig aan inflatie. Die bedroeg in de afgelopen zes jaar ruim 9%. Een deel van de stijging is dus het gevolg van het feit dat de inzameling en verwerking duurder zijn geworden. De overige stijging compenseert de daling van de vaste afvalbelasting.
De toename zorgt ervoor dat wie veel afval produceert meer bijdraagt in de kosten (vaste en variabele) van het gemeentelijk afvalbeheer. Dit is de toepassing van ‘de vervuiler betaalt’.
Is die stijging wel wettelijk?
De gemeenten willen de kosten van afvalbeheer zo veel mogelijk laten betalen vanuit de variabele kosten (prijs huisvuilzak, DIFTAR-container of OCT). Daarom zijn de gemeenten gegaan tot het maximumtarief voor huisvuil dat wordt toegestaan door VLAREMA (Vlaams Reglement Materialenbeheer), namelijk 0,33 EUR per kg.
Die hogere tarieven voor huisvuil kunnen problematisch zijn voor gezinnen die in armoede leven. Duurzaam afvalbeheer is voor die gezinnen dikwijls de laatste zorg waardoor ze relatief veel huisvuil produceren en de financiële impact op het gezinsbudget van de stijging is groot.
Het is niet mogelijk de variabele afvalbelasting voor huisvuil selectief toe te passen (lagere en hogere tarieven voor bepaalde groepen). Wel zijn gerichte verminderingen en toelagen mogelijk.
Eenoudergezinnen zijn de grootste en belangrijkste groep binnen gezinnen in armoede.
De mogelijke hogere impact van de stijging van het huisvuiltarief wordt gecompenseerd door de bijkomende verminderingen voor alleenstaanden en voor minderjarige kinderen.
(*) Deze tarieven zijn onder voorbehoud van goedkeuring door de gemeenteraad. De tarieven kunnen per gemeente verschillen en afwijken van bovenstaande tarieven.
Ook een lagere vaste afvalbelasting blijft een niet sturende belasting. Wie weinig afval produceert, betaalt immers evenveel vaste afvalbelasting als wie veel afval produceert. Dat strookt niet met het principe 'de vervuiler betaalt'.
De vaste afvalbelasting heeft niet tot doel sturend te zijn. Zij moet eerder gezien worden als een jaarlijkse vergoeding die de gezinnen toelaat gebruik te maken van de afvaldienstverlening van de gemeente.
De vaste afvalbelasting verdeelt de vaste kosten die de gemeente heeft voor afvalbeheer over alle gezinnen. Die vaste kosten zijn immers vooral gezins-gerelateerd: elke woning moet worden bediend bij de inzamelingen, elk gezin heeft recht op een aantal gratis bezoeken van het recyclagepark en heeft recht op een hoeveelheid gratis afvalstoffen, elk gezin moet worden geïnformeerd (afvalkalender, afvalkrant) en gesensibiliseerd, …
Hoe meer een gezin gebruik maakt van de afvaldienstverlening, hoe meer het betaalt in de variabele afvalbelasting (= de vervuiler betaalt). Dat is vergelijkbaar met de waterfactuur waar een gezin ook een vast tarief betaalt voor het net en de aansluiting en een variabel tarief voor het verbruik van water.
Ook willen de gemeenten door een vaste afvalbelasting de kosten voor het afvalbeheer meer zichtbaar maken. Dat heeft wel geen sturend effect maar versterkt toch het bewustzijn over het belang van duurzaam afvalbeheer met meer aandacht voor hergebruik en preventie.
Door de vaste kosten (meer) te betalen vanuit de algemene middelen van de gemeente kan de vaste afvalbelasting toch ook worden verminderd of zelfs afgeschaft. Zo dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten.
Een gemeente heeft drie manieren waarop ze het afvalbeleid kan financieren:
- variabele afvalbelastingen
- een vaste afvalbelasting
- de algemene middelen van de gemeente
De gemeenten willen ongeveer 80% van de kosten van afvalbeheer laten betalen via de vaste en de variabele afvalbelastingen.
Ze doen dit zo:
- De variabele belastingen voor restafval (huisvuil en grofvuil) zijn zo hoog mogelijk. De kosten worden minstens volledig aangerekend. Dit is de vervuiler betaalt.
- De variabele afvalbelastingen voor recycleerbare fracties (PMD, papier en karton, glas …) worden zo laag mogelijk gehouden. Zo worden de gezinnen aangespoord om hun afvalstoffen selectief aan te bieden.
- Afvalstoffen die gevaarlijk zijn voor mens en milieu worden gratis aanvaard: asbestcementafval (1 m³ per jaar).
Na de hervorming van de afvalbelastingen zal de financiering van de kosten voor afvalbeheer gemiddeld als volgt zijn verdeeld in de gemeenten van het IVAREM werkingsgebied
- Variabele afvalbelastingen restafval (30% afvalhoeveelheid): 52%
- Variabele afvalbelastingen selectieve fracties (70% afvalhoeveelheid): 4%
- Vaste afvalbelasting: 25%
- Algemene middelen: 19%
Gemeenten willen liever niet meer de kosten voor afvalbeleid betalen vanuit de algemene middelen. Anders zijn er niet voldoende algemene middelen over om andere projecten te realiseren die in het algemeen belang zijn of moeten ze andere belastingen verhogen ( personenbelasting of onroerende voorheffing).
Vanaf 2020 zijn er bijkomende verminderingen voor alleenstaanden en voor gezinnen met minderjarige kinderen. Waarom?
De gemeenten hebben bij het bepalen van de vaste afvalbelastingen meer rekening willen houden met de draagkracht van de gezinnen. Daarom is voor alleenstaanden een vermindering voorzien van 12 EUR en een vermindering van 3 EUR per minderjarig kind (die zijn nog leerplichtig) met een maximum van 9 EUR.
Die bedragen houden niet enkel rekening met de draagkracht en de kosten van de gezinnen maar ook met de relatieve impact van de stijging van de variabele afvalbelastingen. Aangezien grotere gezinnen meer huisvuil produceren en een vast deel van het huisvuiltarief gebruikt wordt om een deel van de vaste kosten per gezin te betalen (dat voor elk gezin even groot is) betalen die grotere gezinnen meer dan hun deel in de vaste kosten. Daarom wordt voor grotere gezinnen de vaste afvalbelasting verminderd. Zo is de verschuiving van vast naar variabel voor hen ook neutraal.
Welke verminderingen zijn er op de vaste afvalbelasting? Hoe krijg ik die?
Er zijn drie verminderingen mogelijk op de vaste afvalbelasting:
- Een vermindering van 12 euro per gezin voor “alleenstaanden” (alleenwonenden en éénoudergezinnen met alleen minderjarige kinderen).
Onder “alleenstaanden” wordt verstaan een gezin bestaande uit maximaal één meerderjarige persoon met of zonder minderjarige personen. Een persoon is meerderjarig indien hij/zij op datum van 1 januari van het aanslagjaar de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. Er wordt geen rekening gehouden met de verwantschap binnen het gezin.
- Een vermindering van 3 euro per minderjarig kind in het gezin met een maximum van 9 euro per gezin.
Een kind is minderjarig indien hij/zij op datum van 1 januari van het aanslagjaar de leeftijd van 18 jaar niet heeft bereikt. Er wordt geen rekening gehouden met de verwantschap binnen het gezin.
- Een vermindering van 24 euro per gezin voor gezinnen (referentiepersonen) waarvan minstens 1 of meerdere gezinsleden gerechtigde zijn op verhoogde tegemoetkoming van de ziekteverzekering, die voldoen aan de voorwaarden op 1 januari bedoeld in artikel 37, § 19, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994.
De verminderingen worden rechtstreeks verrekend op het aanslagbiljet voor de vaste afval belasting op basis van de gegevens uit het rijksregister en de gegevens aangeleverd door de Kruispuntbank van de Sociale zekerheid.
Ik heb recht op een vermindering maar die staat niet op mijn aanslagbiljet van de vaste afvalbelasting. Wat nu?
IVAREM haalt haar gegevens van de Kruispuntbank Sociale Zekerheid en het Rijksregister. Is er iets misgelopen, dan kan je via het aanvraagformulier op de website van IVAREM alsnog jouw vermindering aanvragen. Voeg ofwel een kleefzegel van de mutualiteit toe (voor verhoogde tegemoetkoming van de ziekteverzekering) of een attest van gezinssamenstelling (voor vermindering minderjarigen/alleenstaanden). Dit attest kan je opvragen via het Rijksregister (Mijn dossier).
Stuur dit formulier voor 30/9 van het belastingjaar naar IVAREM op. Wordt jouw aanvraag aanvaard, dan stort IVAREM het bedrag terug waar je recht op hebt.
Waarom enkel een vermindering voor minderjarige kinderen?
De gemeenten willen rekening houden met de draagkracht van de gezinnen. Ze willen ook rekening houden met de impact van de stijging van de variabele afvalbelastingen (prijs huisvuilzak, DIFTAR-container, OCT).
Grotere gezinnen produceren meer afval en dragen meer bij in de vaste afvalkosten door hun variabele afvalbelasting voor huisvuil. Om ervoor te zorgen dat de verschuiving van vast naar variabel ook voor hen kostenneutraal is, hebben ze recht op een extra vermindering.
De gemeenten kunnen geen gebruik maken van fiscale gegevens van de gezinnen voor het bepalen van de vaste afvalbelasting. Ze kunnen enkel beroep doen op de Kruispuntenbak van de sociale zekerheid ( = vermindering verhoogde tegemoetkoming ziekteverzekering) én van gegevens uit het Rijksregister.
Rekening houdend met het te bereiken doel (meer rekening houden met draagkracht en een kostenneutrale verschuiving van vast naar variabel) en de beschikbare middelen (gegevens rijksregister) werd er beslist om de grens op 18 jaar te zetten (einde leerplicht).
Waarom is er geen vermindering meer van de vaste afvalbelasting voor gezinnen met medische problemen die meer restafval veroorzaken?
De tegemoetkoming voor medische redenen blijft bestaan maar wordt op een andere manier uitgekeerd.
Tot en met 2019 werd de tegemoetkoming afgetrokken van de vaste afvalbelasting. Vanaf 2020 wordt dit op een andere manier geregeld. Gezinnen kunnen bij de gemeente hun aanvraag indienen en ontvangen ofwel een aantal gratis huisvuilzakken ofwel een toelage op hun DIFTAR-rekening.
Gelet op de verstrengde wetgeving ter bescherming van (medische) personengegevens is het niet meer wenselijk dat de gemeenten en IVAREM medische gegevens van burgers uitwisselen. Daarom zullen de aanvragen in de toekomst verlopen langs de gemeente of het OCMW.
Een bijkomende, meer praktische, reden is dat door de bijkomende vermindering voor alleenstaanden en minderjarige kinderen de gecumuleerde verminderingen zouden kunnen leiden tot een negatief bedrag van de vaste afvalbelasting. Het is in de praktijk voor de gemeente/IVAREM echter niet haalbaar om een tegoed te betalen aan de gezinnen aangezien de gemeente/IVAREM niet over de nodige bankgegevens beschikt.
Hoe wordt de vaste afvalbelasting geïnd bij de burgers?
De vaste afvalbelasting zal vanaf 2020 bij ieder gezin geïnd worden via een apart aanslagformulier, ook bij gezinnen in een DIFTAR-gemeente.
IVAREM kent onmiddellijk de verminderingen toe waar een gezin recht op heeft op basis van de gegevens van het Rijksregister en de Kruispuntbank Sociale Zekerheid. Indien hier iets zou foutlopen, dan kan een gezin via een aanvraagformulier toch een vermindering vragen. Je vindt het aanvraagformulier op de website van IVAREM.
Voeg bij het aanvraagformulier ofwel een kleefbriefje van de mutualiteit ofwel van een attest van gezinssamenstelling. IVAREM voert de nodige controles en eventuele rechtzettingen uit.
IVAREM wil de sorteerder belonen. Zijn er nog extra maatregelen voorzien om dit te versterken?
Om zoveel mogelijk mensen aan te zetten tot afval sorteren, zullen de prijzen van de PMD-zakken dalen van 0,25 euro per stuk naar 0,15 euro per stuk.
De tarieven op de recyclageparken veranderen ook niet. Uitzondering is grofvuil: dit stijgt van 0,30 euro/kg naar 0,33 euro/kg.
Stijgen de tarieven op de recyclageparken ook?
IVAREM wil mensen aanzetten om hun afval goed te sorteren en naar het recyclagepark te brengen. De tarieven op de recyclageparken stijgen niet, uitgezonderd dat van grofvuil. Dat tarief wordt geïndexeerd van 0,30 euro per kilogram naar 0,33 euro per kilogram.
Hoe gebeurt de stijging van de tarieven voor huisvuil in de praktijk?
In de DIFTAR-gemeenten worden de tarieven per kilogram en per aanbieding verhoogd naar:
Berlaar, Bonheiden, Duffel en Putte (*)
Lier (*)
Willebroek (*)
Mechelen (*)
(*) deze tarieven zijn onder voorbehoud van goedkeuring door de gemeenteraad. De uiteindelijke tarieven kunnen afwijken van bovenstaande.
De gemeenten die zakken gebruiken (Bornem, Mechelen, Puurs-Sint-Amands en Sint-Katelijne-Waver) blijven de huidige prijzen van de huisvuilzakken behouden, maar het volume van de zakken daalt met 20 %. Deze tarieven zijn ondervoorbehoud van goedkeuring door de gemeenteraad. De uiteindelijke tarieven kunnen afwijken van onderstaande.
Hoe zal de omschakeling naar de nieuwe (kleinere) huisvuilzakken gebeuren?
Vanaf 1-01-2020 gebruiken de inwoners van Bornem, Mechelen en Sint-Katelijne-Waver een nieuw type huisvuilzak. De nieuwe zakken zijn geel van kleur en kleiner dan de oude modellen (20 % kleiner).
- Grote huisvuilzakken hebben een inhoud van 48 l (vroeger 60 l)
- Kleine huisvuilzakken hebben een inhoud van 24 l (vroeger 30 l)
De burgers van Bornem, Mechelen en Sint-Katelijne-Waver hebben nog enkele maanden de tijd om hun volle rollen om te ruilen of om hun zakken op te gebruiken. De gebruikstermijn verschilt per gemeente!
- Bornem: oude zakken mogen gebruikt worden tot en met 31/12/2020
- Mechelen: oude zakken mogen gebruikt worden tot en met 31/12/2020
- Sint-Katelijne-Waver: oude zakken mogen gebruikt worden tot en met 1/5/2020
- Puurs-Sint-Amands: oude zakken mogen gebruikt worden zolang de burger er heeft. Er is geen einddatum.
Hoe lang kan ik mijn oude huisvuilzakken nog gebruiken?
De burgers van Bornem, Mechelen en Sint-Katelijne-Waver hebben nog enkele maanden de tijd om hun volle rollen om te ruilen of om hun zakken op te gebruiken. De gebruikstermijn verschilt per gemeente!
- Bornem: oude zakken mogen gebruikt worden tot en met 31/12/2020
- Mechelen: oude zakken mogen gebruikt worden tot en met 31/12/2020
- Sint-Katelijne-Waver: oude zakken mogen gebruikt worden tot en met 1/5/2020
- Puurs-Sint-Amands: oude zakken mogen gebruikt worden zolang de burger er heeft. Er is geen einddatum.
Hoe lang kan ik mijn PMD-zakken nog gebruiken?
Je kan je (oude) voorraad PMD-zakken zonder probleem opgebruiken. De zakken veranderen immers niet buiten het opschrift (De Nieuwe Blauwe Zak). Ze worden wel goedkoper vanaf 1/1/2020 (0,15 euro/stuk i.p.v. 0,25 euro/stuk).
De inwoners van DIFTAR-gemeenten betalen sinds 2014 hun vaste bijdrage via een maandelijkse aanrekening van 4,5 euro. Die bijdrage wordt momenteel meegerekend in de berekening van het nieuw te storten bedrag. Zullen deze mensen dan niet tweemaal betalen?
IVAREM heeft de nodige aanpassingen in het softwarepakket gemaakt waardoor gezinnen slecht nog voor de resterende maanden in 2019 betalen. Vanaf 2020 wordt dit dus niet meer meegerekend in het te betalen bedrag.
Gezinnen in een DIFTAR-gemeente ontvangen vanaf 2020 een aanslagbiljet via de post.